Beatriz Barrientos Bidezko Elikadurako Erdialdeko Amerikako eskualdeko koordinatzailea da. Guatemala eta Tegucigalpan, Hondurasen, dagoen taldearekin batera, eskualdean gauzatzen diren proiektuei laguntza ematen die. Elikatzeko Giza Eskubidea bermatu nahi duten tokiko erakunde bazkideen eskaerei erantzuten diete garatzen dituzten ekintzek, horretarako herrien elikadura-subiranotasuna, emakumeen eskubideak eta lurraldearenak defendatuz. Artikulu txiki honen bidez, Bidezko Elikadurak nola lan egiten duen azalduko du, denboran zehar bere eskubideak nola urratu zaizkion eta bere ingurune naturalen usurpazioa nola jasan duen ikusi duten nekazariei laguntza emanez.
Erdialdeko Amerikan lur faltak eragindako gatazkak etengabeak dira. Jatorrizko biztanleek eta nekazariek koloniaren garaitik egiten duten aldarrikapena da. Historikoki aterarazteak eta bereganatzeak izan da; herrialdeak bere ekonomia (XIX. mendearen erdialdea) kafearen esportazioan oinarritu zuenetik, ondoren kotoi, banano, azukre-kanabera eta oraintsuago afrikako palmondora pasatuz, elite ekonomikoek lurra eta eskulana ustiatzeko eskubidea eskuratu zuten. Esportazio-laboreetarako lurraren hazkundea zuzenki proportzionala da nekazaritzaren iraupenerako eskuragarri dagoen lurraren murrizketarekiko. Egoera horrek lurretarako sarbidea nekazaritzaren eta herrialdearen garapen-matrizearen erdigunean jarri du.
Guatemala nekazaritzaren mende dago neurri handi batean. Munduko Bankuaren arabera, 2021ean Barne Produktu Gordina (BPG) % 5.1 hazi zen, eta hori ekoizpen-jardueretatik, esportazioetatik, diru-bidalketetatik eta zerga-bilketatik dator. Baina, Munduko Bankuak berak dioen bezala, “Guatemalak egonkortasun ekonomikoa izan du, baina horrek ez du esan nahi hazkundea bizkortu denik, herrialde aberatsekiko diru-sarreren arrakala itxi ahal izateko. Izan ere, pobrezia-tasari dagokionez, bereziki herri indigenek dute desabantaila”.
Herrialdearen garapen-matrizeak, koloniaren garaian bezala, baliabide naturalen eta eskulanaren gehiegizko ustiapenean oinarritzen jarraitzen du. Aire zabaleko meatzaritza, monolaborantza (Afrikako palmondoa, teka, azukre-kanabera, has ahuakatea, etab.), hidroelektrikoak, egur-ustiapena eta legez kanpoko laborantzak zabaltzeak areagotu egin dute lurraren eta herrien gainean zegoen presioa. Beraz, baso-soiltzeak, ibaien desbideratzea, kutsadura eta elikagai-oinarriko laboreetarako espazioen galera eragiten du. Egoera horrek elikadura-kalteberatasun handia eragiten du, eta, ingurumen-kalteberatasunarekin batera, landa-inguruneko biztanleak hiri handietara joatea ere eragiten du.
Bidezko Elikadurak biztanleria elikadura- eta ingurumen-kalteberatasunetik babestera bideratzen du bere lana. Lan egiten duen tokiko erakundeei ematen dien laguntzatik abiatuta, lan egiten dugun komunitateetan elikagaien eskuragarritasuna bermatzen duten proiektuak bultzatzen dira. Baratzeak egiten dira eta euri-ura biltzen da elikagai freskoak edukitzeko. Aleen eta hazien biltegiratzea antolatzen da. Horrek esan nahi du artoa eta frijola eskura daudela urritasun-garaietan, eta haziak daudela denboraldi bero luzeen ostean galtzen direnean. Horrela, populazio komunitarioak egoera onean eta bidezko prezioan lor dezake alea. Nekazaritza ekologikoaren ekoizpenaren helburua mendekotasun txikiagoa sortzea da, tokiko sargaiak erabiltzen dira (mugetarako harria, hazi autoktonoak, bertako espezieak, ongarri organikoak) eta laboreak dibertsifikatu egiten dira, espezieak erreskatatzeko eta fitoterapia eta sukaldaritzako kultura sustatuz.
Herritarrak sentsibilizatzeko tokiko kanpainak ere sortzen ditugu. Nekazari txikien, emakumeen eta komunitate indigenen zailtasunak ezagutaraztea komeni da. Ahotsa altxatu dute, inguruan duten prekarietatea, gabezien jatorria, eskariak eta proposamenak ezagutarazten saiatu dira. Hala ere, Guatemalako eta Erdialdeko Amerikako eskubideen aldeko aldarria egitea, oro har, ez da erraza. Eskualdea eskubideak defendatzea ez da erraza, lurraldearen eta adierazpen askearen alde egiten dutenek indarkeria eta jazarpena aurkitu dituzte, baita heriotza ere.
Garapenerako Nazio Batuen Programak proposatutako Garapen Iraunkorreko Helburuak ezin izango dira bete biztanle guztien eskaerak erantzuten eta orekatzen ez badira. Alde batetik, matrize ekonomiko bat garatu behar da, baina, bestetik, eskualdeko baliabideekin nahikoa dago hori garatzeko eta biztanleria osoak bizitza emantzipatuak, duinak, indarkeriarik gabeak, gabeziarik gabekoak eta zoriontsuak bizitzeko. Orduan, ahots guztiak entzutea behar dugu, norberaren baliabideak errespetatzea eta estimatzea. Hazi kreol eta jakintzez ari garenean, nazioaren ondareaz ari gara, aberastasunaz, horrek esan nahi baitu Mesoamerika (Mexikoko hegoaldetik Nikaraguako iparralderaino) mundu mailan ekoizten eta kontsumitzen diren hainbat espezieren jatorrizko zentroa dela. Guztiek estimatu behar dugu aberastasun hori.
