COVID-19ak sortutako egoerak ekoizleei ere eragiten die. Xabier Zendegik, Bionekazaritza Arabako Nekazaritza Ekologikoaren Aldeko Elkarteako koordinatzaileak, bere ikuspuntua eta aholkuak ematen dizkigu produktu osasuntsuak eta iraunkorrak kontsumitzeko.
Coronavirus-a iritsi da, eta badirudi normaltasun aztarna guztiak suntsitu dituela. Koadrilako bilerak eta familia ospakizunak faltan botatzen diren oroitzapenak dira. Badirudi lan-baldintzak aldatu egin direla ia guztientzat. Beno batzuentzat ez, nekazariek eta abeltzainek elikagaiak produzitzen jarraitzen dute, erantzukizunaren banderapean, herritarrei ezer ez faltatzeko.
Pertsona ekoizleen inguruan dugun ideia orokor horretan pentsatzen dugunean, guztiok dugu euskal baserriari lotutako irudi mitifikatua. Animalia gutxi batzuez gain, baratza txiki bat jartzen dugu, gero merkatuan salduko diren barazkiak dituena. Baina ideia mitifikatu hori ere aldatu egin da, ekoizleen merkatu gehienak bertan behera geratu baitira.
Deigarria da, euren neurriek erakusten ez duten arren, pertsonengan pentsatzen dutela dioen gobernuak ekoizleen merkatuak ixtea erabakitzen duten bitartean, supermerkatu handien kontsumoa, publizitatea barne, sustatzea. Jendea pilatzen den gune itxi horietan munduko beste lekutik datozen produktu kilometrikoak kontsumitzea baimenduta dago, eta produktore txikien banaketa-kanalak oztopatzen diren bitartean.
Egunero-egunero nekazaritza eta abeltzaintzak biziraupen-arazo larriak dituztela plazaratzen duen mundu batean, nekazaritzako ekologia-eredu txikiak gizarte, ingurumen eta ekonomia arloan errentagarriagoak direla argi geratzen da. Errentagarritasun horren zati handi bat produktuak dibertsifikatu, eraldatu eta zuzenean saltzean datza.
Dirudienez, beste gauza batzuen artean, badirudi egoera honek aukera eman digula beharrezkoa den denbora eta etenaldia berreskuratzeko, gauza batzuk baloratu eta pentsatzeko. Horietako bat da, nola ez, gure elikadura eta gureena, izan ere osasuna eta elikadura, eta elikadura eta osasuna, ezin dira bereizi.
Elikagai-sistema irauli behar da produktu osasuntsuak eta iraunkorrak kontsumitzeko aukera izateko, pertsonak erdigunean jartzeko, enpresa handien interesen gainetik jarri ahal izateko. Hain zuzen ere, nekazaritza ekologikoak erakusten digu bide hori, pertsonen eta ingurumenaren zainketarena. Urte asko izan dira elikagaiekin espekulatzen, nekazariak esplotatzen, ingurumena mespretxatzen eta kontsumitzaileari iruzur egiten.
Horregatik, gelditzeko eta pentsatzeko garaia da, eta orain zer?
Pertsona guztiak gara aldaketarako eragile aktiboak, elikadura subiranotasunerantz joatea erabakitzen duten ekoizleetik edo nekazariaren lana balioesten duen eta bere produktuak erosten dituen kontsumitzaileetara. Gizarte eta ingurumenaren ikuspuntutik bidezkoa den elikadura sistema lortzeko aurrerapausu bat emateko unea da.
Era berean, burua erabiliz kontsumitzeko unea da, izen eta abizenekin kontsumitzeko unea, tokikoa eta zentzuzkoa kontsumitzeko unea, horrela, pertsonak zaintzen dugun bezala, gure lurraldea ere zaintzen dugu.
Xabier Zendegi Urzelai, Bionekazaritzako koordinatzailea
